Mã số N3017: Cụm bài “Ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn”

Sau chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ đến Việt Nam vào tháng 9/2023, Việt Nam được dự báo sẽ trở thành một trong những quốc gia chủ chốt của ngành công nghiệp bán dẫn vi mạch. Một số doanh nghiệp, tập đoàn lớn trên thế giới cũng đến tìm hiểu cơ hội, đầu tư vào lĩnh vực vi mạch bán dẫn tại Việt Nam.

Những năm gần đây, việc phát triển lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn đang được triển khai tại Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh. Cùng với thu hút đầu tư, Khu Công nghệ cao đã hình thành Trung tâm điện tử và vi mạch bán dẫn trong năm 2023, được xem là bước đi cần thiết để chuẩn bị nhân lực cho lĩnh vực nhiều tiềm năng này. Không chỉ TP Hồ Chí Minh, các địa phương như Đồng Nai, Bình Dương cũng đã hợp tác với doanh nghiệp để chuẩn bị nhân lực cho ngành công nghiệp này.

Phòng thí nghiệm vi mạch và hệ thống cao tần có hệ thống thiết bị hiện đại và đồng bộ đáp ứng yêu cầu nghiên cứu thực hiện thiết kế các vi mạch tần số cao. Ảnh: Thu Hoài/TTXVN.

Bài 1: Nền tảng công nghệ cao TP Hồ Chí Minh

Việc phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn tại Việt Nam là một yêu cầu cấp thiết, bởi đây là ngành công nghiệp quan trọng, có vai trò to lớn trong sự phát triển của kinh tế - xã hội. Với nền tảng xây dựng hơn 20 năm qua, Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh được kỳ vọng sẽ là cái nôi cho lĩnh vực này.

Những bước khởi đầu

Tại Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh, hiện tại có hơn 160 dự án đầu tư còn hiệu lực, với nhiều dự án của các tập đoàn đa quốc gia. Khu hướng tới mục tiêu trở thành động lực chính cho tăng trưởng kinh tế trong khu vực và thu hút đầu tư trong và ngoài nước; trong đó, lĩnh vực vi mạch bán dẫn được quan tâm hàng đầu.

Ngay tháng 11/2023, Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh đã trao chứng đầu tư vào lĩnh vực vi mạch bán dẫn cho BE Semiconductor Industries N.V (Công ty BESI) của Hà Lan, tổng vốn hơn 115 tỷ đồng (tương đương 4,9 triệu USD), dự kiến hoạt động trong quý I/2025. Để chuẩn bị cho việc vận hành nhà máy tại Việt Nam, Công ty BESI  dự kiến tuyển dụng và đào tạo nhân sự trong 2-3 năm tới. Dự án có quy mô không quá lớn nhưng là bước khởi đầu quan trọng để phát triển lĩnh vực này tại Khu Công nghệ cao.

Trong những ngày cuối năm 2023, Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ cùng các doanh nghiệp hàng đầu như Intel, Synopsys, Ampere Computing, Marvell... cũng đến thăm và làm việc tại Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh để tìm hiểu về hạ tầng phát triển công nghệ cao; trong đó, có công nghiệp bán dẫn mà Hoa Kỳ đang đặc biệt quan tâm.

Ông John Neuffer, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ (SIA) đánh giá cao mô hình đào tạo của Việt Nam, coi đây là mô hình có ý nghĩa quan trọng trong phát triển lĩnh vực vi mạch bán dẫn. Với Khu Công nghệ cao, ông Jonh Neuffer cho rằng, đây là môi trường tốt nhất cho ngành vi mạch bán dẫn với các thuận lợi như vị trí chiến lược giao thông kết nối, cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, chính sách ưu đãi linh hoạt. 

Các chuyên gia phân tích, trọng tâm phát triển các ngành công nghiệp điện tử, vi mạch bán dẫn của Việt Nam giai đoạn tới là phát triển hệ thống doanh nghiệp trong nước mạnh. Việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) phải có chủ đích và được chọn lọc nhằm phục vụ cho mục tiêu phát triển doanh nghiệp trong nước.

Ông Nguyễn Anh Thi, Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh cho biết, ngành vi mạch bán dẫn toàn cầu đã tăng trưởng 14% mỗi năm từ năm 2001 đến nay và vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ, dự kiến đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Ngành này cần bổ sung gần 1 triệu nhân lực. Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm thiết kế vi mạch của khu vực và thế giới, lọt Top 5 thế giới vào năm 2030, với nhu cầu nhân lực cho ngành này khoảng 50.000 người.

Thời gian qua, Khu Công nghệ cao đã hợp tác với Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, cùng các viện trường triển khai các hoạt động R&D (nghiên cứu phát triển), đào tạo, ươm tạo công nghệ cao, doanh nghiệp công nghệ cao. Một số kết quả bước đầu đạt được như cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho doanh nghiệp, đào tạo và tái đào tạo. Điều này giúp Khu hình thành và phát triển năng lực nội sinh về công nghệ cao cho thành phố và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

“Khu vực Đông Nam bộ của Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển ngành vi mạch bán dẫn. Để tận dụng cơ hội, TP Hồ Chí Minh cần đào tạo nâng cao kỹ năng cho khoảng 40.000 kỹ sư từ nay đến năm 2030, tức khoảng 6.000 kỹ sư/năm. Kế đến là tỉnh Bình Dương cũng có nhiều tiềm năng để phát triển nhân lực cho ngành này”, ông Nguyễn Anh Thi chia sẻ.

Xây dựng nền tảng

Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh xác định tầm nhìn đến năm 2045 sẽ trở thành tiểu đô thị khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, là hạt nhân, động lực tăng trưởng mới của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước. Trọng tâm giai đoạn tới là phát triển năng lực nội sinh, tập trung vào phát triển các ngành, lĩnh vực có tính nền tảng, tác động lan tỏa cao ở tầm quốc gia, gắn với các hệ sinh thái ngành mạnh đã hình thành tại đây.

Theo ông Nguyễn Anh Thi, điều này sẽ giúp tận dụng triệt để cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trên cơ sở khai thác thế mạnh về nguồn ngân lực trình độ cao, tiềm lực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Không thể công nghiệp hoá nếu không có ngành thiết kế vi mạch, vì đó là xương sống của ngành công nghiệp thời 4.0 và về sau nữa. Do đó, Khu đặt rất nhiều tâm huyết cho nhiệm vụ đặc biệt quan trọng này.

Link Video:

https://baotintuc.vn/tp-ho-chi-minh/phat-trien-nganh-cong-nghiep-vi-mach-ban-dan-bai-1-nen-tang-cong-nghe-cao-tp-ho-chi-minh-20240213110515860.htm 

Với Nghị quyết số 98/2003/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh, chính quyền Thành phố đang tiếp tục nghiên cứu phát triển hơn nữa hạ tầng khoa học công nghệ, hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn và là trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của quốc gia, mang tầm cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Để chuẩn bị cho bước đi mạnh mẽ này, tháng 8/2022, Ban Quản lý Khu Công nghệ cao hợp tác với doanh nghiệp thành lập Trung tâm đào tạo thiết kế vi mạch (SCDC). Ngay sau đó, Khu Công nghệ cao tiếp tục hình thành Trung tâm Đào tạo điện tử quốc tế (IETC) vào tháng 3/2023 trên cơ sở hợp tác giữa Trung tâm Đào tạo Khu Công nghệ cao và Công ty cổ phần Tập đoàn Sun Electronics.

Đây là hai trung tâm hợp thành hệ sinh thái đào tạo hoàn chỉnh tại Khu Công nghệ cao, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho hai công đoạn ưu tiên phát triển của Việt Nam là thiết kế vi mạch và ứng dụng vi mạch. Vừa qua, Khu Công nghệ cao đã hợp nhất SCDC và IETC thành một trung tâm có quy mô lớn hơn là Trung tâm điện tử và vi mạch bán dẫn (ESC).

Theo kế hoạch, Trung tâm đào tạo Khu Công nghệ cao đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ góp phần giúp Việt Nam đào tạo được 50.000 kỹ sư thiết kế vi mạch bán dẫn. Để có được đội ngũ này, phải huy động các trường đại học lớn, có uy tín vào cuộc. “Đến nay, hầu hết các trường đều cam kết tham gia. Hy vọng Trung tâm đào tạo Khu Công nghệ cao sẽ là nơi hội tụ các nguồn lực để phục vụ cho nhiệm vụ này”, ông Nguyễn Anh Thi kỳ vọng.

Gắn bó với lĩnh vực vi mạch tại Việt Nam từ rất lâu, Giáo sư Đặng Lương Mô (Cố vấn tại Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) khẳng định vi mạch có vai trò rất quan trọng trong phát triển đất nước. Đây là cơ hội lần thứ 3 để Việt Nam có thể phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn và công nghiệp chế tạo. Để có thể tận dụng cơ hội, cần phải có nhân lực chất lượng cao.

Theo Giáo sư Đặng Lương Mô, ngoài đào tạo kỹ sư, phải có năng lực để có những “tín hiệu mới” về vi mạch. Nhiều trường Đại học ở Việt Nam được đánh giá cao trong đào tạo nhân lực chất lượng cao cung cấp cho nhiều nước. Đó chính là “tín hiệu” khẳng định Việt Nam hoàn toàn làm tốt việc tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn.

Tại Nghị quyết 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024, Chính phủ đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 và năm 2030 có 50.000 – 100.000 nhân lực chất lượng cao cho ngành sản xuất chip bán dẫn (vi mạch bán dẫn). Đây là nền tảng, bước chuẩn bị để phát triển lĩnh vực nhiều tiềm năng này.

Bài cuối: Lan tỏa vùng Đông Nam Bộ

Từ TP Hồ Chí Minh, việc đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn đã và đang lan tỏa sang các địa phương lân cận trong vùng Đông Nam Bộ như Bình Dương, Đồng Nai nhằm đón đầu xu thế mới. Một số tập đoàn công nghệ thế giới đã đến tìm hiểu môi trường đầu tư tại Đông Nam Bộ nói riêng và Việt Nam nói chung, mở ra cơ hội hợp tác phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn tại Việt Nam.

Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai và đại biểu chứng kiến lễ ký kết hợp tác giữa Trường Đại học Hồng Lạc và Công ty Cổ phần Giáo dục Quốc tế Sun Edu thành lập Trung tâm vi mạch bán dẫn tại Đồng Nai. 

Phát huy lợi thế địa phương

Theo Phó Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Minh Sơn (Đại học Công nghệ Thông tin TP Hồ Chí Minh), công nghiệp vi mạch là ngành chủ lực của một quốc gia. Việt Nam đã bắt đầu để hiện thực hóa mong muốn tham gia chuỗi vi mạch bán dẫn toàn cầu, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ hơn giữa hệ thống đào tạo với doanh nghiệp; trong đó, nền tảng đào tạo ra những sinh viên, kỹ sư ưu tú rất quan trọng.

Ngay đầu năm 2024, Trường Đại học Lạc Hồng (Đồng Nai) và Công ty Sun Edu đã hợp tác thành lập Trung tâm vi mạch bán dẫn, đánh dấu bước phát triển mới trong hợp tác giữa cơ sở đào tạo, nghiên cứu và doanh nghiệp trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn. Trung tâm sẽ đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, góp phần thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn của Đồng Nai.

Thực tế, Đồng Nai có nhiều lợi thế phát triển công nghiệp này, đó là vị trí địa lý thuận lợi, kết nối giao thông tốt, nguồn nhân lực dồi dào, nhiều doanh nghiệp công nghệ cao đang hoạt động. Tháng 10/2023, Tập đoàn Coherent (Hoa Kỳ) đã làm việc với tỉnh về đề xuất triển khai các dự án trong lĩnh vực quang học, bán dẫn; khả năng đáp ứng nguồn lao động lĩnh vực điện tử, bán dẫn cho các dự án công nghệ cao đầu tư vào Đồng Nai.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Sơn Hùng cho biết, tỉnh đã và đang tập trung phát triển hạ tầng, thu hút, chuyển giao khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực khoa học công nghệ. Tỉnh cũng xây dựng cơ chế chính sách phát triển ngành vi mạch bán dẫn, với mục tiêu cơ chế, chính sách thông thoáng, phát triển hạ tầng thông suốt, quản trị thông minh song song với thu hút đầu tư.

Cùng với các địa phương trong vùng Đông Nam Bộ, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bình Dương nhiệm kỳ 2020 – 2025 và quy hoạch tỉnh Bình Dương đến năm 2030, tầm nhìn 2045, Bình Dương sẽ trở thành trung tâm công nghiệp của vùng Đông Nam bộ và cả nước, trở thành thành phố thông minh với nền tảng là công nghiệp - dịch vụ chất lượng cao, kinh tế số. Việc phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao trở thành một trong những yêu cầu, nhiệm vụ chiến lược vừa cấp bách, vừa lâu dài.

Ông Nguyễn Lộc Hà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương cho rằng, vi mạch bán dẫn là một trong những ngành công nghiệp nền tảng quan trọng. Việc tham gia vào chuỗi giá trị công nghiệp vi mạch bán dẫn là một yêu cầu khách quan, cũng là lựa chọn chiến lược và ưu tiên hàng đầu của Việt Nam nói chung và Bình Dương nói riêng, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong các giai đoạn tiếp theo.

“Phát triển nhân lực có trình độ, chuyên môn cao trong ngành là rất quan trọng, cần được thực hiện nhanh và toàn diện từ nghiên cứu cơ bản, đến đội ngũ quản lý, giảng dạy, đào tạo và thực hành, liên kết sâu rộng với nguồn lực hỗ trợ từ đội ngũ chuyên gia trong nước và quốc tế”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Nguyễn Lộc Hà chia sẻ.

Đào tạo nhân lực, đón đầu xu thế

Công nghệ vi mạch bán dẫn là hạt nhân của ngành công nghiệp điện tử. Đây là ngành kinh tế có quy mô hàng tỷ đô, thế nhưng hiện đang đối mặt với sự thiếu hụt nguồn nhân lực trầm trọng. Để hiện thực hóa thành công chiến lược bán dẫn, yếu tố quyết định chính là nguồn nhân lực.

Các chuyên gia phân tích, để đi nhanh, bắt kịp các nước trong ngành này, Việt Nam cần có cách tiếp cận đột phá, đi thẳng vào khâu thiết kế, bao gồm thiết kế sản phẩm và thiết kế vi mạch. Việt Nam cần có một chiến lược tổng thể để phát triển nguồn nhân lực trong nước, cùng với chính sách thu hút các chuyên gia, nhà khoa học là người Việt Nam ở các nước phát triển nhằm nhanh chóng tiếp thu, chuyển giao công nghệ, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong nước.

Thực tế thời gian qua, Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh đã kết nối với doanh nghiệp để triển khai các hoạt động đào tạo nhân lực cho ngành này, không chỉ cho thành phố mà còn cho các địa phương khác. Cụ thể, Trung tâm Đào tạo Khu Công nghệ cao đã hợp tác với Công ty Sun Electronics để thành lập Trung tâm Điện tử và vi mạch bán dẫn (ESC). Đây là công ty khởi nghiệp lĩnh vực điện tử do các chuyên gia người Việt tại Silicon Valley và các trí thức, chuyên gia, doanh nhân trong nước đồng sáng lập.

Video:

https://baotintuc.vn/tp-ho-chi-minh/phat-trien-nganh-cong-nghiep-vi-mach-ban-dan-bai-cuoi-lan-toa-vung-dong-nam-bo-20240213111601413.htm 

Chỉ trong thời gian ngắn, với sự hỗ trợ từ Khu Công nghệ cao, Công ty Sun Edu (thành viên của Sun Electronics) đã lần lượt hợp tác với các trường đại học Lạc Hồng (Đồng Nai), Thủ Dầu Một (Bình Dương), Duy Tân (Đà Nẵng)… để đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn. 

Trong số đó, Trung tâm thiết kế vi mạch bán dẫn đã được hình thành tại Trường Đại học Lạc Hồng (Đồng Nai), định hướng trở thành đơn vị đào tạo uy tín, chất lượng, làm đầu mối thực hiện các đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn, vi mạch, chuyển giao công nghệ từ các nước tiên tiến trong lĩnh vực như Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Hoa Kỳ…

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Sơn Hùng kỳ vọng, Trung tâm sẽ thúc đẩy phát triển hệ sinh thái bán dẫn và tạo thêm động lực, sức hút mới để tăng cường thu hút đầu tư công nghệ cao tại Đồng Nai và khu vực. Tỉnh sẽ có cơ chế, chính sách khuyến khích các trường nghiên cứu cơ bản, đào tạo nhân lực chất lượng cao sau đại học để dẫn dắt sự phát triển của ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn; tạo ra nhu cầu nhân lực cho công nghiệp vi mạch bán dẫn thông qua thúc đẩy chuyển đổi số. 

“Tỉnh sẽ xem xét hỗ trợ đầu tư hạ tầng hiện đại nhất cho các trường đại học, kết hợp doanh nghiệp đào tạo nhân lực để nắm vững cả chuỗi giá trị của công nghiệp vi mạch bán dẫn. Đây là đầu tư cho phát triển, cho tương lai”, ông Nguyễn Sơn Hùng cho biết.

Tại Bình Dương, Công ty Sun Edu và Trường Đại học Thủ Dầu Một cũng đã hợp tác và khai giảng khóa đầu tiên đào tạo về vi mạch bán dẫn ngay những ngày đầu năm 2024. Tiến sĩ Nguyễn Quốc Cường, Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ Dầu Một cho biết, khóa đào tạo tập trung vào việc hướng dẫn và huấn luyện kỹ thuật trên phần mềm thiết kế vi mạch nổi tiếng của Synopsys, tạo cơ hội cho các giảng viên nắm vững và ứng dụng kiến thức hiện đại vào giảng dạy và nghiên cứu.

“Những giảng viên này là nguồn lực nòng cốt có thể đào tạo những tài năng tiên phong cho lực lượng lao động tương lai trong ngành bán dẫn không chỉ của tỉnh Bình Dương mà còn cho các khu vực lân cận, góp phần phát triển hệ sinh thái vi mạch bán dẫn tại Bình Dương, vùng Đông Nam Bộ và cả nước”, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Cường kỳ vọng.

Chỉ trong thời gian rất ngắn, nhiều tập đoàn công nghệ đã đến tìm hiểu, đầu tư trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn tại Việt Nam. Nhiều hoạt động về đào tạo nhân lực cho ngành này cũng được triển khai ở các địa phương. Đây là xu hướng phát triển của thế giới và là cơ hội để Việt Nam đón làn sóng đầu tư lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn trong thời gian tới.

Tác giả: Vũ Tiến Lực 

Đơn vị: https://baotintuc.vn/