Mã số N2098: BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH LỚP BỐN THỜI ĐẠI 4.0

1. Lý do chọn đề tài

Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của cuộc cách mạng 4.0, một cuộc cách mạng có tốc độ phát triển nhanh chưa từng có trong lịch sử, nó tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực, đặc biệt là ngành giáo dục. Giáo dục hiện nay được phát triển như một hệ sinh thái, nơi mà các yếu tố được liên kết với nhau thông qua không gian mạng và điện toán đám mây. Quan hệ giữa người dạy và người học được mở rộng không chỉ giữa giáo viên với học sinh mà còn là học sinh với học sinh, học sinh với mọi người xung quanh, học sinh với nguồn kiến thức mở.

Chúng ta có thể thấy sự tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 trong giáo dục hiện nay ở chỗ thay vì chỉ sử dụng giấy, bút, bảng, phấn để truyền tải nội dung học thì ngày nay rất nhiều công nghệ thông minh đã được đưa vào để hỗ trợ việc giảng dạy. Trước những biến động trong cuộc sống ví dụ như đại dịch Covid-19 năm học 2021-2022, công nghệ 4.0 còn tạo ra cho người học một môi trường học mới đó là các lớp học trực tuyến.

Sự tác động này giúp người dạy phát huy được hết khả năng, đa dạng hoá cách truyền tải nội dung bài học, nó còn giúp người học có một môi trường học tập thoải mái, sáng tạo hơn.

Đối với học sinh, hoạt động giao tiếp vô cùng quan trọng vì giao tiếp tốt sẽ giúp các em học tập tốt, xây dựng được nhiều mối quan hệ thân thiện, sẽ thể hiện được khả năng nhận thức, phép lịch sự của bản thân trong quá trình học tập và trong các hoạt động của một người học sinh. Từ đó giúp học sinh có được ý thức nói năng rõ ràng, đủ ý và phù hợp trong mọi tình huống. Khi giao tiếp các em cần mạnh dạn, tự tin trình bày rõ ràng, ngắn gọn; nói đúng nội dung cần trao đổi; ngôn ngữ phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng; ứng xử hòa nhã ,thân thiện, biết chia sẻ với mọi người; biết lắng nghe người khác, biết tranh thủ sự đồng thuận của thầy cô, bạn bè. 

Thông qua hoạt động giao tiếp các em sẽ phát huy được vốn từ ngữ, nói đúng cấu trúc ngữ pháp, mở rộng thêm vốn từ, làm cơ sở cho việc tiếp thu tri thức. Nhằm hình thành thói quen, ý thức giữ gìn sự trong sáng và giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Khi đã có kĩ năng giao tiếp các em sẽ tự tin trước đám đông, truyền tải được đến với người nghe những gì mình muốn nói và chắc chắn rằng các em sẽ thành công trong nhiều lĩnh vực. Để giúp học sinh khắc phục được những hạn chế trong giao tiếp, để các em trở thành những học sinh phát triển một cách toàn diện dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, thích ứng với các tình huống xảy ra trong xã hội, và đặc biệt giúp các em có cơ hội bày tỏ niềm vui, chia sẻ những nỗi buồn với cha mẹ, thầy cô, bạn bè, những người xung quanh bằng chính ngôn ngữ và việc làm của chính mình, anh Nguyễn Thiện Minh mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp Bốn thời đại 4.0”.

2. Thực trạng
 

2.1. Thuận lợi:

      Được sự quan tâm, tạo điều kiện của Ban giám hiệu trường, các tổ chức đoàn thể và phụ huynh nên các em có môi trường học tập lành mạnh, an toàn.

      Tất cả các học sinh đều cùng độ tuổi quy định có ý thức học tập và rèn luyện. 

      Giáo viên nhiệt tình, quan tâm đến lớp, có tinh thần trách nhiệm cao, nắm bắt tình hình và tâm sinh lý học sinh của lớp.

      Luôn có môi trường tìm tòi học hỏi để không ngừng tự rèn luyện mình, nâng cao nghiệp vụ.

2.2 Khó khăn:

   Nhiều em chưa biết cách giao tiếp. Các em rất sợ nói trước công chúng, sợ phải giao tiếp với người khác, nhất là với những người mới tiếp xúc ban đầu. Khả năng giao tiếp của các em còn hạn chế do thiếu kĩ năng nói và từ vựng: Học sinh giao tiếp không giỏi một phần bởi không biết nói gì, phần khác sợ bản thân nói sai nên không dám nói. Tình trạng này để lâu có thể khiến học sinh rất ngại khi trò chuyện với người khác, trong lớp hoặc trong các buổi ngoại khóa chỉ ngồi im lặng và về lâu dài sẽ mất đi sự năng động vốn có của tuổi mới lớn. 

Đặc biệt trong thời kỳ công nghệ 4.0, hầu hết các gia đình đều có các thiết bị điện tử như ti vi, điện thoại, máy tính... lúc rảnh rỗi các em thường chỉ chăm chú xem tivi, lướt điện thoại, hoặc chơi máy tính... dẫn đến các em ngại tiếp xúc, giao tiếp với mọi người xung quanh. Ba mẹ, con cái dần cách xa nhau do sự bận rộn, mỗi ngày những đứa trẻ nhiều khi chỉ được nói chuyện với ba mẹ qua điện thoại.

Phụ huynh chưa uốn nắn lời nói kịp thời và chỉnh sửa lỗi khi các em nói chưa đủ ý, đủ câu.

Sau khi nhận lớp, anh đã tiến hành theo dõi hoạt động giao tiếp của các em thông qua các giờ dạy trên lớp của mình, trao đổi với giáo viên bộ môn và thầy Tổng phụ trách Đội, kết quả thu được như sau:

Từ thực trạng trên anh nhận thấy: Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh là rất cần thiết, đòi hỏi giáo viên phải suy nghĩ tìm ra phương pháp giáo dục hiệu quả, giúp học sinh có kỹ năng giao tiếp phù hợp trong mọi tình huống trong học tập, trong các hoạt động tập thể và một số hoạt động khác. 

3. Giải pháp đã sử dụng để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4/5 

3.1 Nâng cao nhận thức về vai trò của giáo viên đối với việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0

Trong thời đại công nghiệp 4.0 vai trò giáo viên ngày càng trở nên phức tạp ở một thế giới thay đổi nhanh chóng, nơi mà tri thức hầu như vô tận. Là thời đại của công nghệ thông tin ở bất cứ nơi nào con người cũng có thể tìm kiếm được tri thức mà không cần đến giáo viên. Xã hội ngày một phát triển, con người ngày ngày cũng theo guồng quay của xã hội, đâu đâu cũng điện thoại thông minh, máy tính bảng và con người ngày càng ít có cơ hội giao tiếp với nhau hơn. Thực tế cho thấy rất nhiều gia đình bố mẹ bận công việc cứ giao cho con một chiếc điện thoại hay máy tính bảng là yên tâm có người trông con hộ, bố mẹ thoải mái làm việc của mình. Chính vì lẽ đó mà ngày nay có rất nhiều trẻ em không thích tiếp xúc với mọi người xung quanh, ít có các kỹ năng giao tiếp tối thiểu hàng ngày. 

Trong xu thế hội nhập và phát triển ngày nay của cuộc cách mạng 4.0 thị giáo dục cần phải hướng tới các mục tiêu: “Học để biết, học để làm, học để khẳng định mình và học để chung sống” và đặt ra vấn đề là: kĩ năng nào cần thiết cho mỗi con người để thành công trong công việc và cuộc sống. Một trong ba kỹ năng toàn cầu đòi hỏi ở một con người hoàn thiện chính là kỹ năng giao tiếp. Mà vai trò của người giáo viên trong giai đoạn hiện nay chính là hướng dẫn người học chứ không còn là người cung cấp tri thức nữa.

Chính vì nhận thức rõ tầm quan trọng của các kỹ năng giao tiếp trong xu thế hiện nay là rất cần thiết đối với học sinh, bản thân anh Nguyễn Thiện Minh với trách nhiệm của người giáo viên trong thời đại công nghiệp 4.0 không ngừng tìm hiểu, nghiên cứu về các kỹ năng giao tiếp cần thiết. Đồng thời anh cũng tìm tòi, tham khảo, ứng dụng các biện pháp để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh.

Trước tiên giáo viên cần giúp cho phụ huynh, học sinh hiểu được: Kỹ năng giao tiếp là những kỹ năng tâm lý- xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại... Rèn kĩ năng giao tiếp đơn giản là giúp học sinh có cơ hội giao lưu với bạn bè, thầy cô giáo, với xã hội xung quanh mình và có được khả năng ứng phó một cách linh hoạt nhưng đem lại những thuận lợi trong cuộc sống. Dạy kĩ năng giao tiếp cho học sinh nhằm rèn luyện cho các em có thói quen năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.

Sau đó giáo viên phải giúp cho phụ huynh, học sinh hiểu rõ: Kĩ năng giao tiếp không phải là cái có sẵn, con người không phải sinh ra đã có kĩ năng giao tiếp tốt. Mà kĩ năng giao tiếp phải được rèn luyện và hình thành theo một quả trình, hình thành một cách tự nhiên qua những hoạt động, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có.

3.2 Lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua các tiết học.

Việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh có thể thực hiện trong bất cứ lúc nào, giờ học nào. Để việc rèn luyện diễn ra một cách thường xuyên và đạt hiệu quả cao, anh đã vận dụng vào các môn học, tiết học, nhất là các môn như: Tiếng Việt; Toán; Đạo đức; Khoa học; An toàn giao thông, Kĩ năng sống, ... để những giờ học sao cho các em được làm để học, được trải nghiệm như trong cuộc sống thực. 

Trong chương trình lớp 4, ở môn Tiếng Việt có nhiều bài học có thể giáo dục kĩ năng giao tiếp xã hội cho các em như: Khi dạy bài: “Giữ phép lịch sự khi bày tỏ yêu cầu, đề nghị” môn Luyện từ và câu, anh cho học sinh chuẩn bị những hộp thư: Yêu cầu, đề nghị và tổng kết lại vào cuối tiết. Em nào nêu được nhiều câu yêu cầu, đề nghị lịch sự nhất sẽ được tuyên dương. Không những vậy, anh tổ chức cho các em trao đổi: “Theo em, như thế nào là lịch sự khi yêu cầu, đề nghị?”, “Em đã lịch sự khi yêu cầu đề nghị chưa?”... qua đó các em sẽ bộc lộ những suy nghĩ của mình. Tiết Kể chuyện: Bài “Kể chuyện đã nghe, đã đọc” hoặc “Kể chuyện được chứng kiến, tham gia”, anh yêu cầu học sinh kể lại câu chuyện con đã được học, được chứng kiến hay tham gia trong cuộc sống cho cả lớp nghe, giúp học sinh rèn kĩ năng giao tiếp trước đám đông, mạnh dạn và tự tin, nói năng ngày càng lưu loát hơn. Khi kể xong, học sinh mời các bạn nhận xét, trao đổi về nội dung ý nghĩa câu chuyện, nhận xét về tính cách của các nhân vật trong truyện, giúp các em tạo cảm giác tự tin khi trao đổi một vấn đề, cách giải quyết một vấn đề có hiệu quả nhất. Để hình thành những kiến thức và rèn luyện kĩ năng giao tiếp cho học sinh qua môn Tiếng Việt, anh đã vận dụng nhiều phương pháp dạy phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh như: thực hành giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt động nhóm, phương pháp hỏi đáp,… Thông qua các hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,…học sinh có được cơ hội rèn luyện, thực hành kĩ năng giao tiếp một cách triệt để. 

Trong tiết Toán: Khi học sinh đánh giá, nhận xét bài làm của bạn, các em đã được rèn kĩ năng giao tiếp một cách đúng mực và kĩ năng chia sẻ. Chẳng hạn: Bạn làm sai. Anh luôn nhắc nhở các em phải nhận xét là: "Theo tớ, cách giải thế này…" chứ không nên nói là:" Cậu làm sai rồi!" hoặc nhận xét một cách không tế nhị. 

Ở môn Đạo đức: Để các chuẩn mực đạo đức, pháp luật xã hội trở thành tình cảm, niềm tin, hình thành thói quen của học sinh, anh đã chủ động sử dụng phương pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập phong phú, đa dạng như: kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm; phân tích, xử lí tình huống; chơi trò chơi, đóng tiểu phẩm, múa hát, đọc thơ, vẽ tranh,…Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như: học theo nhóm, đóng vai, trò chơi,…Và chính thông qua việc sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ hội để thực hành, trải nghiệm kĩ năng giao tiếp cho phù hợp với lứa tuổi. Khi dạy bài: “Biết bày tỏ ý kiến”, anh Nguyễn Thiện Minh đã tổ chức cho các em đóng vai, chơi trò chơi. Sau vài lời khuyến khích đầu tiên, anh tổ chức cho các em đứng thành vòng tròn đóng vai, giới thiệu, bày tỏ ý kiến,…Lúc đầu các em rất ái ngại không tự tin khi đóng vai, bày tỏ ý kiến trước lớp nhưng anh đã kịp thời động viên cũng như nhắc nhở các em những điều cần chú ý trong khi giao tiếp, cộng thêm một môi trường hòa đồng thân thiện các em thực hiện rất tốt, không còn những cái nhìn ái ngại. Thay vào đó là những cánh tay tự tin cùng những câu nói rõ ràng, chắc gọn, mạnh dạn hơn.

Rèn kĩ năng giao tiếp có hiệu quả còn được anh Nguyễn Thiện Minh vận dụng khá nhiều trong trong các môn học thông qua xử lí tình huống hay các trò chơi học tập có nội dung gần gũi với cuộc sống hằng ngày của các em. Hiệu quả đào tạo kĩ năng giao tiếp không đo đếm được bằng những con số chính xác nhưng được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể: các em có ý thức, thái độ khác với mọi người trong gia đình; luôn hòa đồng với bạn bè; tự tin khi nói năng,... đó chính là hiệu quả từ đào tạo kĩ năng sống, cụ thể là kỹ năng giao tiếp. 

3.3 Giáo dục kĩ năng giao tiếp thông qua hình thức học nhóm.

Tổ chức nhóm là nhằm tạo cơ hội cho mọi đối tượng được nói, được trình bày miệng trước tổ, được mạnh dạn trình bày và biết cách trình bày một vấn đề nào đó trước tập thể. Từ đó, giúp các em rèn kĩ năng giao tiếp, biểu hiện thái độ cử chỉ khi trình bày để tăng thêm sức biểu cảm, tăng sức thuyết phục của vấn đề mà mình trình bày, cũng nhờ đó các em tự tin hơn trong giao tiếp, mạnh dạn hơn khi nói trước đông người.

Trong giảng dạy, anh luôn phát huy việc tạo môi trường lớp học như một sân chơi để mỗi thành viên đều thể hiện hết vai trò của mình. Luôn chú trọng đặt công tác giảng dạy gắn liền với lớp học được xem là thân thiện có nghĩa là ở đó phải kích thích được niềm yêu thích của các em với tri thức, đánh thức những khả năng tiềm tàng trong các em. Sử dụng phương pháp dạy học tích cực cũng như ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, thực hiện các chuyên đề dạy học phát huy tính tích cực của học sinh để đưa ra hình thức dạy học thích hợp cho từng đối tượng học sinh của lớp như tổ chức cả lớp cùng nhận xét, đánh giá, để học sinh tự phát hiện kiến thức và cùng thao tác trên vật thật, tổ chức trò chơi học tập sinh động, khen thưởng mang tác dụng động viên tích cực.

Món quà nhỏ để động viên, khen thưởng các em

Phân chia các tổ, nhóm học tập phù hợp các đối tượng học sinh để các em giúp nhau học tập, rèn luyện. Phương châm “Học mà chơi - chơi mà học” là kim chỉ nam mà tôi dành cho các em học sinh lớp mình. Chính vì vậy, việc tổ chức cho các em tham gia vào các trò chơi là một việc làm hết sức cần thiết. Tham gia trò chơi giúp các em rèn luyện thể chất, sự khéo léo, trở nên nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hòa đồng, thân thiện, đoàn kết và đặc biệt là phát triển giao tiếp... Những phút vui chơi thoải mái, lành mạnh sẽ giúp các em thêm hào hứng trải nghiệm thực tế nâng cao tinh thần đồng đội để học tập và sống hồn nhiên hơn, rèn luyện thể chất và tâm hồn các em theo chiều hướng tốt hơn, gắn kết cầu nối yêu thương trong mỗi thành viên của lớp học hạnh phúc.

Học sinh tham gia trò chơi phát triển kỹ năng giao tiếp

Ví dụ: Khi dạy bài: Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ

Anh phát huy cho các em chơi trò chơi mỗi nhóm bạn là một gia đình nói lên những việc làm thể hiện sự hiếu thảo và trình bày thông điệp ý nghĩa của bài học đó để chia sẻ và giao lưu cùng các bạn nhóm khác. Qua bài học đó, giúp các em cảm thấy sự gần gũi và ấm áp của các thành viên trong lớp với nhau và lớp học giống như một ngôi nhà thân thiện.

Để nâng cao tính tích cực của học sinh trong quá trình giao tiếp, thành lập đôi bạn cùng tiến trong học tập cùng với hình thức thảo luận nhóm cho các em. Anh xây dựng các mô hình học tập như “Đôi bạn nói lời hay, làm việc tốt”, “Đôi bạn cùng tiến”, để cho các em cùng giao lưu và học tập lẫn nhau.

Đôi bạn cùng tiến

Khi học sinh có sự tiến bộ về giao tiếp thì phải khen ngợi ngay để khích lệ, động viên. Đặc biệt với học sinh cá biệt thì lời động viên, khen ngợi như là liều thuốc tinh thần giúp các em thay đổi hành vi theo hướng tích cực. Khen ngợi kịp thời không những làm trái tim các em trở nên ấm áp hơn, thay đổi hành vi của học sinh theo hướng tích cực mà còn là động cơ thúc đẩy quá trình học tập của các em. Hãy chắp cho đứa trẻ đôi cánh, hãy tin ở các em, cho các em hy vọng.

Ví dụ: Khi dạy bài Lịch sử địa phương

Anh giáo dục học sinh biết tự hào về truyền thống yêu nước của người dân huyện Bình Chánh qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ khi đến khu tích lịch sử Láng Le- Bàu Cò, khu dân công hỏa tuyến Vĩnh Lộc, Đình Tân Túc,..và biết giữ gìn, bảo tồn những di tích văn hóa, lịch sử của địa phương như Nhà bia ghi danh anh hùng liệt sĩ xã Bình Hưng. Qua đó giúp các em biết bày tỏ tình cảm và lòng biết ơn các anh hùng đã hi sinh bảo vệ Tổ quốc.

3.4 Giáo dục kỹ năng giao tiếp trong sinh hoạt Đội và hoạt động ngoài giờ lên lớp.

Hoạt động Đội là hoạt động tập thể có ý nghĩa quan trọng đối với học sinh lớp 4, vì có những em vừa mới được kết nạp vào Đội ở đầu năm lớp 4.

Học sinh được kết nạp Đội tại Nhà bia ghi danh anh hùng liệt sĩ xã Bình Hưng

Chính hoạt động Đội đã giúp các em thấy mình dường như lớn lên, trưởng thành hơn, vào Đội các em được giao lưu, học hỏi với các bạn đội viên khác trong trường được hoạt động chung được tham gia các phong trào, các cuộc thi do Đội tổ chức như: thi văn nghệ, thi phụ trách sao giỏi, thi chúng em là học sinh Tiểu học. Qua hoạt động Đội rèn cho các em nhiều kỹ năng giao tiếp mới đó là giao tiếp với các anh chị Phụ trách Chi đội, các Đội viên, các sao Nhi đồng, giao tiếp với các bạn trong Ban chỉ huy Liên đội, tạo cho các em giao tiếp trong các mối quan hệ đa dạng hơn. Giáo dục các em biết giao tiếp phù hợp trong các tình huống của môi trường mới mà người đội viên tham gia.

Anh luôn chú ý rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh không chỉ trong học tập, trong sinh hoạt Đội mà còn phải chú ý rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh trong cả các hoạt động tập thể, bao gồm: Hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt lớp, sinh hoạt đầu giờ.

Học sinh tham gia hoạt động ngoài giờ lên lớp

Ngoài ra trong những tháng chủ điểm nhà trường tổ chức các cuộc thi, trò chơi tạo niềm vui, học hỏi kiểm tra kiến thức lẫn nhau của các em thưởng tổ chức các hoạt động ngoại khóa chung cho học sinh như: Rung chuông vàng, các trò chơi dân gian, làm báo tường, trang trí lớp học nhân các dịp lễ: 20/10; 20/11; 22/12; 8/3; 26/3... Anh luôn động viên và cho học sinh luyện tập để tham gia các hoạt động đó, đây cũng là cơ hội để học sinh rèn kĩ năng mạnh dạn, tự tin hợp tác, ra quyết định trong làm việc nhóm, với các bạn trong trường cũng như mọi người. Hoạt động tập thể sẽ giúp các em giao tiếp và ứng xử tình huống giao tiếp một cách linh hoạt.

Học sinh làm thiệp chào mừng 20/11
 

Hoạt động vui chơi, đặc biệt là trong giờ ra chơi, học sinh thường có những biểu hiện không tốt bằng trong giờ học. Phần lớn học sinh mắc lỗi vào giờ ra chơi. Vì thế trong giờ ra chơi, giáo viên cần theo dõi, quán xuyến đến mọi học sinh trong trường, trong lớp, chú ý xem các em chơi trò chơi gì, nói năng với nhau ra sao, nhắc nhờ những học sinh còn nói năng chưa phù hợp. Có như vậy học sinh mới chú ý rèn cách nói của mình cho đúng cho phù hợp. Qua một vài lần được thầy quan tâm các em sẽ có những giờ ra chơi thực sự vui vẻ và bổ ích, khi vào lớp tiết học càng thêm hứng thú, lôi cuốn.

Vì vậy giáo viên cần hướng học sinh tham gia các trò chơi lành mạnh, có ý nghĩa, có tinh thần tập thể như: nhảy dây, đá cầu, kéo co. Có như vậy mới giáo dục được cho học sinh kĩ năng giao tiếp với nhau và tạo ra tinh thần đồng đội.

3.5. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh.

Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực nhằm giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì thế, việc giáo dục học sinh nói chung và giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường, gia đình và mọi người trong xã hội.

Chính vì vậy mà anh Nguyễn Thiện Minh luôn thiết lập và duy trì mối liên hệ chặt chẽ, thường xuyên giữa giáo viên chủ nhiệm, nhà trường và cha mẹ học sinh thông qua gặp gỡ trực tiếp, gọi điện thoại, số liên lạc truyền thống hoặc số liên lạc điện tử. Trong các buổi họp phụ huynh anh đã tuyên truyền vận động phụ huynh xây dựng nếp sống văn minh ngay tại gia đình nhất là cách giao tiếp giữa các thành viên trong gia đình với nhau. Những người lớn trong gia đình phải mẫu mực trong cách cư xử, lời nói phải văn minh. Cha mẹ cũng chính là người thầy thứ hai của con khi ở nhà. Nếu con trẻ có những lời nói cử chỉ chưa đúng thì bố mẹ phải uốn nắn và sửa sai luôn cho con.

Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội trong việc giáo dục thế hệ trẻ, anh vừa phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn điện vừa phải phối hợp chặt chẽ với gia đình với các tổ chức xã hội. Cụ thể là hướng vào một số công việc cụ thể sau đây:

- Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của địa phương. Tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kĩ thuật, văn hóa xã hội...đặc biệt là những kiến thức, biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã hội phát triển theo cơ chế thị trường đang rất phức tạp cho các bậc cha mẹ giúp họ hiểu được đặc điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay.

- Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động văn hóa xã hội ở địa phương như tham gia chương trình đền ơn đáp nghĩa tại địa phương tổ chức cho học sinh cùng các ban ngành địa phương đến thăm hỏi những gia đình chính sách gia đình khó khăn, xây dựng gia đình văn hóa mới..nhằm góp phần cải tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

3.6 . Rèn cho học sinh sự mạnh dạn trong giao tiếp.

Đa số trẻ ở lứa tuổi Tiểu học vẫn còn khá non nớt để nhận thức về xã hội. Muốn giáo dục cho học sinh có kỹ năng giao tiếp tốt thì việc định hướng, khuyến khích các em học sinh tự tin bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình trước đám đông là điều rất quan trọng. Muốn các em mạnh dạn, tự tin thì phải tạo nhiều cơ hội cho các em được nói, được làm và được chia sẻ. Vào đầu năm học, anh thường cho các em tự giới thiệu về bản thân theo các câu hỏi gợi ý đã được viết lên bảng. Ví dụ như: - Em tên là gì? Địa chỉ gia đình em? Gia đình em có mấy người? Em hãy giới thiệu một vài nét chính về từng thành viên trong gia đình mình. Em có sở thích gì đặc biệt? Hãy chia sẻ cho thầy và các bạn cùng biết.

Học sinh tự giới thiệu bản thân

 Khi gọi học sinh giới thiệu, anh thường gọi những học sinh bạo dạn trước. Những em này thường nói rất tốt: đầy đủ và tự nhiên. Chỉ một lúc sau, những cánh tay xung phong sẽ nhiều dần lên, không khí lớp học vui hơn bởi những tiếng cười, tiếng nói xì xào để nhắc nhở bạn nói gì tiếp theo,…Với những học sinh còn e dè chưa dám giơ tay xung phong, anh sẽ đến tận nơi nhẹ nhàng động viên và hỏi từng câu hỏi nhỏ. Lúc đầu, các em còn có phần e ngại nhưng những câu hỏi sau các em đã trả lời lưu loát hơn và nét mặt phấn khởi hơn. Không những vậy, anh còn khuyến khích các em hãy chia sẻ những cảm nhận, những suy nghĩ, những quan sát thường ngày của mình với thầy, với bạn bè một cách thoải mái, tự nhiên không gò bó, áp đặt. 

Trong tất cả các hoạt động của các em anh đều theo dõi để kịp thời đưa ra những góp ý, sửa chữa kịp thời về cách thức thực hiện cũng như cách diễn đạt hay mối giao lưu của các em trước tập thể. Với một số việc làm ở trên, anh thấy rất có tác dụng để rèn sự mạnh dạn, tự tin cho các em. 

4. Kết quả đạt được

Trong quá trình thực hiện anh đã phát huy tối đa mặt mạnh và khắc phục những hạn chế, bổ sung kịp thời, phù hợp với từng đối tượng học sinh. Thành công khi thực hiện và đạt được kết quả khả quan.Trong những lần sinh hoạt tổ khối, anh mạnh dạn trao đổi chia sẻ những biện pháp thực hiện tạo không khí học tập thân thiện tích cực cho các em. Anh được các bạn đồng nghiệp hưởng ứng tích cực và vận dụng rộng rãi trong khối, tạo một sân chơi học tập bổ ích và thiết thực cho các em, để các em cảm thấy “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”.

       - Mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh được gần gũi, quan tâm nhau nhiều hơn. Học sinh luôn luôn kính trọng, biết lắng nghe và thực hiện nghiêm túc những điều thầy cô dạy bảo.

       - Mối quan hệ giữa học sinh và học sinh trong lớp ngày càng gắn bó, thân thiết với nhau. Các em biết yêu thương nhau, tôn trọng và giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và sinh hoạt.

       - Lớp luôn tham gia tốt các hoạt động của trường tổ chức.

       - Các em tự nguyện quyên góp đồ dùng học tập cho các bạn có hoàn cảnh khó khăn trong trường.

Qua thời gian tập trung rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho các em học sinh lớp 4/5, tỉ lệ học sinh biết sử dụng thường xuyên các kỹ năng giao đã đạt được những kết quả đáng kể như sau:

- Đa số các em có khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh rất tốt, các em nhận thức được cần lễ phép với mọi người trên, phải xưng hô đúng cách, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi phù hợp. Học sinh tự tin khi giao tiếp, biết hợp tác làm việc nhóm, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau...Nói chung khả năng giao tiếp của các em đạt yêu cầu.

- Kết quả cụ thể khảo sát khả năng giao tiếp của lớp giữa học kì II thu được như sau:

Nhìn vào bảng kết quả của việc sau khi áp dụng các biện pháp trên vào rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh chúng ta có thể thấy, tỉ lệ học sinh biết vận dụng các kỹ năng giao tiếp vào trong sinh hoạt hằng ngày được nâng lên một cách rõ rệt, học sinh lớp anh tương đối tự tin trong giao tiếp, các em biết chào hỏi lễ phép khi có khách đến, khi gặp thầy cô giáo. Giao tiếp với bạn bè hòa nhã, học tập tích cực chủ động....

5. Kết luận

      Mục đích cuối cùng của việc dạy Tiếng Việt là giúp các em có được kỹ năng, kĩ xảo trong việc sử dụng ngôn ngữ và giao tiếp

      Mỗi người giáo viên biết cách khơi gợi, kích thích và tổ chức cho học sinh nói năng, hứng thú bộc lộ cảm xúc, ý nghĩa của mình một cách hồn nhiên là điều giáo viên cần làm.

      Làm được như thế chúng ta đã góp phần nho nhỏ thực hiện thành công trong việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay.

Biện pháp “Rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp Bốn thời đại 4.0” được áp dụng tại Trường Tiểu học Bình Hưng về việc giúp trẻ em, học sinh có sự tiến bộ rõ rệt thông qua việc vận dụng hiệu quả biện pháp trong công tác chủ nhiệm lớp và lần đầu được dùng để đăng ký thi giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi cơ sở giáo dục phổ thông, chưa từng dùng để xét duyệt thành tích khen thưởng cá nhân trước đó.

Thông tin email: nguyenminh3939@gmail.com